در ادامه پست قبلی مربوط به دستورات پرکاربرد لینوکس، در این پست، پانزده دستور دیگر لینوکسی که هر روز با آن مواجه می شوید را معرفی می کنم. در نظر داشته باشید که برای دریافت جزئیات بیشتر در رابطه با هر یک از این دستورات، می توانید از دستور man و سپس نام دستور استفاده کنید تا فهرست کلیه سوییچ ها و امکانات هر دستور را مشاهده نمایید.

۱۶٫دستور ps

این دستور پردازشهایی که در ترمینال در حال اجرا است را نشان میدهد.

## ps
PID      TTY        TIME CMD
۱۷۴۸۸    pts/0      00:00:00 bash
۱۹۳۶۴    pts/0      00:00:00 ps

که در دستور بالا bash نشان میدهد که یک ترمینال باز کرده و دستور ps را در آن اجرا نموده ایم.tty نیز مربوط به اتصالی است که یوزر ها با سیستم برقرار میکند و یا همان نشان دهنده ترمینال کنترل کننده پروسه ها میباشد.

با نوشتن دستور زیر میتوانید همه ی پروسس های در حال اجرا در کل ترمینال های سیستم را ببینید.

## ps fu
USER       PID %CPU %MEM    VSZ   RSS TTY      STAT START   TIME COMMAND
root     17488  0.0  0.2  18120  2068 pts/0    Ss   12:48   0:00 -bash
root     19407  0.0  0.1  15520  1152 pts/0    R+   14:17   0:00  \_ ps fu

با استفاده از دستور زیر نیز میتوانید پروسس های گرافیکی در حال اجرا را ببینید

# ps aux

۱۷٫دستور passwd

برای تغییر پسورد از دستور passwd استفاده میشود

# passwd
Enter new UNIX password:

۱۸٫دستور touch

هر فایلی که در لینوکس قرار دارد دارای timestamp میباشد که اطلاعات آخرین زمان دسترسی،زمان آخرین تغییرات،آخرین اصلاحات در timestamp آن فایل ثبت میشود.بوسیله ی دستور touch میتوان اطلاعات timestamp را ایجاد، تغییر و اصلاح کرد و همچنین به وسیله ی این دستور میتوان یک فایل خالی نیز ایجاد کرد.

دستور زیر یک فایل خالی به اسم sheena میسازد

# touch sheema

و touch -c در صورت وجود نداشتن فایل ای به اسم sheema آن را ایجاد میکند و از ساخت دوباره یک فایل جلوگیری مینماید

# touch -c sheema

برای تغییر آخرین زمان دسترسی و اصلاح فایل sheema :

# touch -a  sheema

, همچنین برای تغییر این زمان به صورت دقیق

# touch -c -t YYDDHHMM sheema

۱۹٫دستور kill

برای حذف کردن پروسس های در حال اجرا از دستور kill استفاده میکنیم.در این دستور از PID پروسس مورد نظر استفاده میشود که همانطور که قبلا دید میتوان بوسیله ps آن ها را دید

# kill 19633

۲۰٫دستورgzip

gzip برای فشرده سازی فایل های gzip. استفاده میشود.

# gzip demo.txt

که در دستور بالا فایل demo.txt فشرده میشود و برای اینکه این فایل را از حالت فشرده خارج کنیم (uncompress) از دستور زیر استفاده میشود

# gzip -d demo.txt.gz

۲۱٫دستورunzip

برای فایل zip. ای را از حالت فشرده خارج کنیم(uncompress) از دستور زیر استفاده unzip استفاده میکنیم.

# unzip demo.zip

همچنین برای دیدن فایل در حالت فشرده از unzip -l میتوان استفاده کرد.

# unzip -l demo.zip

۲۲٫دستور wget

این دستور برای دانلود فایل و یا نرم افزار در اینترنت میباشد.

# wget http://wordpress.org/latest.tar.gz

۲۳٫دستورtail

با این دستور میتوان چند خط آخر فایل را نشان داد.که بطور پیشفرض ۱۰ خط آخر را نشان میدهد.

 # tail file1

و با استفاده از دستور زیر نیز میتوانید N خط از file1 را ببینید

# tail -n N file1

۲۴٫دستورwhatis

همان طور که از اسم آن پیداست whatis توضیح دستورات ترمینال به صورت خلاصه در یک خط نشان میدهد.

# whatis ls
ls             (۱) - list directory contents

۲۵٫دستورwhereis

این دستور مکان کامند های لینوکس و یا فایل های خاص مثل فایل های منبع را با جستجوی اسمشان آن ها نشان میدهد.

# whereis cat
cat: /bin/cat /usr/share/man/man1/cat.1.gz
# whereis apache2
apache2: /usr/sbin/apache2 /etc/apache2 /usr/lib/apache2 /usr/share/apache2 /usr/share/man/man8/apache2.8.gz

۲۶٫دستور df

دستور df اطلاعات هارد دیسک ها را نشان میدهد.

# df
Filesystem     1K-blocks    Used Available Use% Mounted on
/dev/simfs      52428800 2320664  50108136   5% /
none              393216       4    393212   1% /dev
none                   4       0         4   0% /sys/fs/cgroup
none               78644    1056     77588   2% /run
none                5120       0      5120   0% /run/lock

۲۷٫دستورfree

با استفاده ازfree میتوانید مقدار حافظه RAM را نشان میدهد.در دستور زیر:

# free -m
total       used       free     shared    buffers     cached
Mem:           768        348        419          0          0        194
-/+ buffers/cache:        154        613
Swap:            0          0          0

خط اول میزان حافظه RAM شما را نشان میدهد که مقداری که اکنون در حال استفاده توسط برنامه های سیستم است(used) و مقداری که هنوز باقی مانده را میبینید.خط دوم مقدار buffer/cache را نشان میدهد buffer/cache حافظه ای است که برای سرعت فعالیت اطلاعات داخل آن ذخیره شده و برای بارگذاری مجدد آن اطلاعات دیگر نیازی به هاردیسک ندارید.خط سوم نیز میزان پر یا خالی swap را نشان میدهد swap مقداری از حافظه ی سخت شما است که در خیلی از مواقع برای افزایش سرعت سرور و یا سیستم لینوکسی برای ذخیره اطلاعات RAM سرور استفاده میکند.

۲۸٫دستورtop

این دستور یک دستور پویشی است که اطلاعات پروسس های کامپیوتر را نشان میدهد برای درک بیشتر به نتیجه دستور top توجه کنید.

#top
top - 15:03:48 up 31 days,  3:10,  1 user,  load average: 0.18, 0.19, 0.10
Tasks:  27 total,   1 running,  26 sleeping,   0 stopped,   0 zombie
%Cpu(s):  0.0 us,  0.0 sy,  0.0 ni,100.0 id,  0.0 wa,  0.0 hi,  0.0 si,  0.0 st
KiB Mem:    786432 total,   397332 used,   389100 free,        0 buffers
KiB Swap:        0 total,        0 used,        0 free,   199900 cached
PID USER      PR  NI  VIRT  RES  SHR S  %CPU %MEM    TIME+  COMMAND
۱ root      20   0 26488 1064  288 S   0.0  0.1   0:05.47 init
۲ root      20   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 kthreadd/3722
۳ root      20   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 khelper/3722
۵۰ root      20   0 15224    8    4 S   0.0  0.0   0:00.00 upstart-file-br

در خط اول اطلاعات زمان سیستم و مدت زمانی که سرور روشن است،تعداد کاربرانی که وارد حساب خود شده اند و میانگین بار (load average) را نشان میدهد. خط دوم اطلاعات در مورد وظیفه ها را میتوانید ببینید،کل وظایف های موجود،تعداد وظایف در حال اجرا و تعداد وظایف ای که به اصطلاح خواب اند و تعداد وظایفی متوقف شده اند و تعداد وظایفی که به دلایلی از بین رفته اند ولی در حافظه باقی مانده اند(zombie). در خط سوم اطلاعاتی در مورد cpu نشان داده میشود که مقدار cpu مصرفی توسط کاربر (۰٫۰us) و مقدار مصرفی توسط سیستم (۰٫۰sy) مهمترین اطلاعات این بخش هستند. خط چهارم مقدار حافظه (Mem) را نشان میدهد که همان اطلاعاتی است که در معرفی دستور free گفته شد.خط پنجم حافظۀ تبادلی سیستم را نشان می دهد (swap)و اما مهمترین بخش این دستور در این قسمت است که نشان میدهد که چه دستوری در حال حاضر چه مقدار حافظه ،پردازنده مصرف میکند و توسط کدام کاربر در حال اجرا است.

۲۹٫دستور shutdown

این دستور سیستم را به صورت امن خاموش میکند.

# shutdown -h now

دستور سیستم را فورا خاموش میکند و شما میتوانید زمان خاموش شدن سیستم را با دستور زیر مشخص کنید:

# shutdown -h +20

دستور بالا سیستم پس از گذشت ۲۰ دقیقه خاموش میکند و اگر بخواهیم پیش از اتمام مهلت زمانی اثر دستور را از بین ببریم از دستور زیر استفاده میکنیم:

# shutdown -c

۳۰٫دستور vim

vim و nano از محبوبترین ویرایشگرهای متن خط فرمان هستند، در دستور زیر فایل متنی filename.txt به وسیله ویرایشگر vim باز میشود و به خط ۱۴۳ آن میرود

 # vim  +۱۴۳  filename.txt

و با تایپ عبارت q: میتوانید از فایل متنی خارج شوید و در صورتی که بخواهید تغییرات اعمال شده ذخیره و جایگزین شود میتوانید از w: استفاده کنید .

در این مقاله دستورات متداول در لینوکس را بیان کردم. در مقالات بعدی سعی میکنم به دستورات پیشرفته تر و اختصاصی تر بپردازم.